Dayton Antlaşması taraflarının imzalarından resmen işgale uğradığı aşikardır. 1995’te kendine gelen Bosna Hersek’ten kendini savunan Bosna Hersek’e geçişin önüne konan en büyük engel Dayton Antlaşmasıydı. Dayton Antlaşması, Bosna Hersek’in kendi milli ordusunu oluşturması ve “milli mücadele” örgütlenme sürecinden “kurtuluşa” geçişte dayatılan bir antlaşmaydı. Boşnaklar Sakarya Zaferi’ni gördüler ama Amerika ve hür dünya Büyük Taarruz’u yapmalarına engel oldu.
Brocko düğümünü çözmelerine, Sancak ile Gorajde üzerinden bağlantının kurulmasına engel oldular. İşte Foça, Sancak’ın Bosna Hersek’e uzanan şehri olarak aklımda kaldı. Bugün Bosna Hersek içinde yer alan Bosna Sırp Cumhuriyeti içinde. Tıpkı açık hava soykırım bölgesi Srebrenisa gibi.
Bosna’nın Foça’sı Broçko gibi kilitti. Anahtarları Boşnaklarda olan kilit. Lakin Amerika o anahtarları zorla aldı.
Gelelim İzmir Foça’ya…
O’nun ismini de 1992’de üç yerleşkeden biri olarak duydum. Sancak’tan gelen öğrencilerden bir kısmı TÖMER eğitimi için Kırşehir’e, bir kısmı Akhisar’a geçmişti. Bir kısmının da Foça’da olduğunu öğrencilerden duyuyordum.
Yıllar sonra Foça’yı gördüm. Meğer eskisi ve yenisi varmış. Tarihi kalıntılar olması dolayısıyla Eski Foça’da yapılanma durdurulmuş. Kıyılardan içeriye ve çok kısıtlı kalmış. Sahil boyundaki binalar eski Rum evleri. Binalardaki tarihler 1820 sonrasını taşıyor. 1820 bana hep Mora’dan başlayan Çamerya ve sonrasına kadar uzanan acıları hatırlatıyor. Eski Foça’da bir isim kamu binalarında hep öne çıkıyor. “Midilli” soyadıyla her yere imza atmış. Bir de Kavala ismini birkaç yerde gördüm. Mubadelenin izlerini taşıyor.
İdarenin de teşviki ile eski Rum evleri yeni sahiplerince tamir ediliyor. Sessiz bir kasaba. Kasabayla uyumlu kale ve içinde cami. Açgözlülüğün sahillere inen lokantalarını biraz kenarda tutarsak şirin bir kasaba.
Lakin hafif arka sokaklara doğru yol alıp Eski Foça’yı keşfe kalkarsanız tatlı boyoz satan dükkanlar, dondurmacılar yanısıra ne idüğü belli olmayan butik oteller var. 1937’de biten ve tüm Ortodoks Hristiyanları kapsayan ve “Rum” nüfus olarak tanımlanan Osmanlı tebası Yunanistan’a ve Batı Trakya dışındaki Müslüman nüfusun Türkiye’ye değişimi Yunanistan’ın talebi İngiltere’nin ricası ile Lozan Antlaşmasından önce 30 Ocak 1922’de kabul edilmiş ve gereği yapılmıştı.
Herhalde hoşgörünün gereği olsa gerek Yunanistan’da Karasu’nun ötesinde bir tane mamur edilmiş cami yokken, hamam, bedesten yokken, Zübeyde Hanımın memleketi Langaza, Ali Rıza Efendi’nin memleketi Selanik yetim iken Mustafa Kemal Atatürk’ü çileden çıkaran, Büyük Taarruz’un da ateşleyicisi olan “İyonya Devleti”nin İzmir’de kurulması, para basılması ve hükümranlık bayrağını çekmesinin nişanesi “iyonya” ismini görmek insanı müteessir etmekte. Evet Midilli’nin, Kavala’nın Anadolu’daki hatırasını ben anlıyorum. Acılarımızı intikam duygusu olmadan yaşatmak.
Ya Yunan harf karakteri ile “İyonya” yazılması uygun mu? Onu yazanlar hangi acıyı ve hatırayı yaşıyorlar.
Ben acı ve hatıradan uzak birkaç adalı Yunanlı turiste jest olsun diye konduğunu ve bilgiden uzak olduğunu düşünüyorum.
Bilgiden uzak haykırışları son yıllarda iyice görür olduk.
Yeni Foça ise daha farklı. Binaların üstlerinde 1920 yazıyor. En eskileri. Ama bu aslında iki yıl öncesinde atılan imza. Mübadele 1922’de oldu. Burada da Midilli ismini çok gördüm. Midilli, gerçek bir misyonun, gerçek bir vizyonunun görünen bir yere tek kelime ile yazılışıdır.
Çeperlerde uyuyanlar, uyumuş numarası yapanlara inat var oluşumuzu, var olmaya olan gayretimizi göstermek zorundayız.
En yıldığımız ve yıkıldığımız zaman dahi bir şey yapma gücümüz, irademiz ve imkânımız varsa ve yapmazsak bu dünyada, bir elma yeme sonrasında cennetten kovulan ata babalarımızın masumiyeti bizim yanımızda pek masum kalır.
Yorum Ekle
Yorumlar
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Abdullah ULUYURT
Foça
İzmir’den önce Bosna’da duydum Foça’yı.
Dayton Antlaşması taraflarının imzalarından resmen işgale uğradığı aşikardır. 1995’te kendine gelen Bosna Hersek’ten kendini savunan Bosna Hersek’e geçişin önüne konan en büyük engel Dayton Antlaşmasıydı. Dayton Antlaşması, Bosna Hersek’in kendi milli ordusunu oluşturması ve “milli mücadele” örgütlenme sürecinden “kurtuluşa” geçişte dayatılan bir antlaşmaydı. Boşnaklar Sakarya Zaferi’ni gördüler ama Amerika ve hür dünya Büyük Taarruz’u yapmalarına engel oldu.
Brocko düğümünü çözmelerine, Sancak ile Gorajde üzerinden bağlantının kurulmasına engel oldular. İşte Foça, Sancak’ın Bosna Hersek’e uzanan şehri olarak aklımda kaldı. Bugün Bosna Hersek içinde yer alan Bosna Sırp Cumhuriyeti içinde. Tıpkı açık hava soykırım bölgesi Srebrenisa gibi.
Bosna’nın Foça’sı Broçko gibi kilitti. Anahtarları Boşnaklarda olan kilit. Lakin Amerika o anahtarları zorla aldı.
Gelelim İzmir Foça’ya…
O’nun ismini de 1992’de üç yerleşkeden biri olarak duydum. Sancak’tan gelen öğrencilerden bir kısmı TÖMER eğitimi için Kırşehir’e, bir kısmı Akhisar’a geçmişti. Bir kısmının da Foça’da olduğunu öğrencilerden duyuyordum.
Yıllar sonra Foça’yı gördüm. Meğer eskisi ve yenisi varmış. Tarihi kalıntılar olması dolayısıyla Eski Foça’da yapılanma durdurulmuş. Kıyılardan içeriye ve çok kısıtlı kalmış. Sahil boyundaki binalar eski Rum evleri. Binalardaki tarihler 1820 sonrasını taşıyor. 1820 bana hep Mora’dan başlayan Çamerya ve sonrasına kadar uzanan acıları hatırlatıyor. Eski Foça’da bir isim kamu binalarında hep öne çıkıyor. “Midilli” soyadıyla her yere imza atmış. Bir de Kavala ismini birkaç yerde gördüm. Mubadelenin izlerini taşıyor.
İdarenin de teşviki ile eski Rum evleri yeni sahiplerince tamir ediliyor. Sessiz bir kasaba. Kasabayla uyumlu kale ve içinde cami. Açgözlülüğün sahillere inen lokantalarını biraz kenarda tutarsak şirin bir kasaba.
Lakin hafif arka sokaklara doğru yol alıp Eski Foça’yı keşfe kalkarsanız tatlı boyoz satan dükkanlar, dondurmacılar yanısıra ne idüğü belli olmayan butik oteller var. 1937’de biten ve tüm Ortodoks Hristiyanları kapsayan ve “Rum” nüfus olarak tanımlanan Osmanlı tebası Yunanistan’a ve Batı Trakya dışındaki Müslüman nüfusun Türkiye’ye değişimi Yunanistan’ın talebi İngiltere’nin ricası ile Lozan Antlaşmasından önce 30 Ocak 1922’de kabul edilmiş ve gereği yapılmıştı.
Herhalde hoşgörünün gereği olsa gerek Yunanistan’da Karasu’nun ötesinde bir tane mamur edilmiş cami yokken, hamam, bedesten yokken, Zübeyde Hanımın memleketi Langaza, Ali Rıza Efendi’nin memleketi Selanik yetim iken Mustafa Kemal Atatürk’ü çileden çıkaran, Büyük Taarruz’un da ateşleyicisi olan “İyonya Devleti”nin İzmir’de kurulması, para basılması ve hükümranlık bayrağını çekmesinin nişanesi “iyonya” ismini görmek insanı müteessir etmekte. Evet Midilli’nin, Kavala’nın Anadolu’daki hatırasını ben anlıyorum. Acılarımızı intikam duygusu olmadan yaşatmak.
Ya Yunan harf karakteri ile “İyonya” yazılması uygun mu? Onu yazanlar hangi acıyı ve hatırayı yaşıyorlar.
Ben acı ve hatıradan uzak birkaç adalı Yunanlı turiste jest olsun diye konduğunu ve bilgiden uzak olduğunu düşünüyorum.
Bilgiden uzak haykırışları son yıllarda iyice görür olduk.
Yeni Foça ise daha farklı. Binaların üstlerinde 1920 yazıyor. En eskileri. Ama bu aslında iki yıl öncesinde atılan imza. Mübadele 1922’de oldu. Burada da Midilli ismini çok gördüm. Midilli, gerçek bir misyonun, gerçek bir vizyonunun görünen bir yere tek kelime ile yazılışıdır.
Çeperlerde uyuyanlar, uyumuş numarası yapanlara inat var oluşumuzu, var olmaya olan gayretimizi göstermek zorundayız.
En yıldığımız ve yıkıldığımız zaman dahi bir şey yapma gücümüz, irademiz ve imkânımız varsa ve yapmazsak bu dünyada, bir elma yeme sonrasında cennetten kovulan ata babalarımızın masumiyeti bizim yanımızda pek masum kalır.