TÜİK verilerine göre, Türkiye'de bebek ölüm hızı artışı endişe verici. CHP'li Pala, Sağlık Bakanı'na soru önergesiyle başvurdu. Beş yaş altı ölüm hızındaki artışın deprem dışındaki nedenlerini sorguluyor. Gelir ve sağlık eşitsizlikleri çocuk ölümlerinin temel etkeni. Veriler, çocuk ölümlerindeki artışın çözüm gerektirdiğini ortaya koyuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Haziran 2024'te açıklanan verilere göre, ülkemizde 2023 yılında bebek ve beş yaş altı çocuk ölümlerinde bir önceki yıla göre artış yaşandı. Dünya genelinde çocukların ölüm hızlarında azalma yaşanırken, Türkiye'de zaten Avrupa Birliği ülkelerine göre yüksek olan bebek ve çocuk ölüm hızının 2023 yılında daha da artması, sağlık ve sosyal politika alanlarında endişe verici bir tabloyu ortaya koyuyor.
CHP'Lİ PALA'DAN BAKAN MEMİŞOĞLU'NA SORU ÖNERGESİ
TÜİK verilerine göre, bin canlı doğum başına düşen bebek ölüm sayısını ifade eden Bebek Ölüm Hızı, 2022 yılında binde 9,2 iken 2023 yılında binde 10,0'a yükseldi (Avrupa Birliği ülkelerinde 2022 yılında Bebek Ölüm Hızı ortalaması binde 3,3’tü). Bu artış 51 ilde görüldü. 6 Şubat depremlerinden etkilenen 11 ilde bebek ölüm hızı artarken, depremden etkilenmeyen 40 ilde de benzer bir durumun gözlenmesinin endişe verici olduğunu vurgulayan Cumhuriyet Halk Partisi Bursa Milletvekili ve Halk Sağlığı Profesörü Dr. Kayıhan Pala, son istatistikleri Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’na soru önergesi ile yönlendirmiş ve Bakan’a konu hakkında sorular sormuştu.
Sorularını depremden etkilenen ve etkilenmeyen iller üzerinden ayrı ayrı yanıtlanması için ayrıntılı biçimde oluşturan CHP’li Pala; 2022 ve 2023 yıllarında illere ve hane halkı refah düzeyine göre perinatal ölüm hızı başta olmak üzere, erken neonatal ölüm hızı, geç neonatal ölüm hızı ve post neonatal ölüm hızı gibi çocuk sağlığı göstergelerini Bakan Memişoğlu’na sordu.
2023 yılında, 29 ilde bebek ölüm hızının 2022 yılına göre azalıp bir ilde aynı kalırken, 51 ilde artış göstermesinin nedenlerini Bakana soran CHP’li Pala’nın diğer soruları arasında; bebek ölüm hızını azaltmak için Bakanlığın herhangi bir eylem planı olup olmadığı da bulunuyordu.
BAKANLIĞIN CEVABI: ARTIŞ DEPREM NEDENLİ!
Pala’nın sorularına 2 ay sonra gecikmiş olarak yanıt verebilen Bakan Memişoğlu; bebek ölümlerinde meydana gelen artışın 2023 yılında 11 ili etkileyen Şubat 2023 depremleri olduğunu açıkladı.
PALA: DEPREMİN ETKİLEMEDİĞİ 40 İLDEKİ ARTIŞIN NEDENİ NEDİR?
Konu hakkında açıklama yapan Pala; “2023 yılında bir önceki yıla göre 81 ilimizin 51’inde hem bebek hem de beş yaş altı ölüm hızı artışı var. 11 ilin depremden doğrudan etkilenen iller olduğunu ve resmi sayılara göre depremde 2 bin 876 beş yaş altı çocuğu yitirdiğimizi biliyoruz. Ancak depremden doğrudan etkilenmeyen 40 ildeki bebek ve beş yaş altı ölüm hızı artışına yanıt verilmiyor. Beş yaş altı çocuk ölüm hızının 2023 yılında 2022 yılına göre en fazla artış gösterdiği ilk on beş il sırasıyla Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Gaziantep, Osmaniye, Edirne, Bartın, Gümüşhane, Karabük, Bolu, Uşak, Rize, Iğdır ve Amasya. Bu illerden 6’sı depremden etkilenen iller iken diğer 9’u depremin etkilemediği illerden oluşuyor. Depremden etkilenen illerde beş yaşın altında 2022 yılında toplam 3 bin 656 çocuk ölümü var iken, 2023 yılında bu sayı 2 bin 876’si depremde vefat eden olmak üzere, toplam 6 bin 393’e yükselmiş. Depremde vefat eden çocukları dışarıda tutarak beş yaş altı çocuk ölümü hesaplandığında, Osmaniye dışında bütün illerde çocuk ölüm hızı artış göstermiş. En yüksek artış ise Kahramanmaraş ve Malatya’da gerçekleşmiş. Bu veriler, çocuk ölümlerindeki artışın tek başına deprem nedeniyle hayatını kaybeden çocuklarla açıklanamayacağını ortaya koyuyor. Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanlığı Hükümeti tarafından uygulanan sosyal politikalar ve sağlık politikaları, deprem sonrasında, çocukları erken ölümden korumak konusunda yetersiz kalmış görünüyor.” dedi.
GELİR DAĞILIMINDAKİ EŞİTSİZLİK VE SAĞLIK EŞİTSİZLİKLERİ ÖNEMLİ BİR ETKEN!
Açıklamasının devamında; “Beş yaş altı çocuk ölümlerinin hem gelir hem de sağlık eşitsizlikleri ile doğrudan ve dolaylı olarak ilişkisi bulunuyor. UNICEF raporlarına göre küresel olarak en yoksul hane halklarındaki çocukların 5 yaşından önce ölme olasılığı, en zengin hane halklarındaki çocuklara göre 2,1 kat daha fazla. Ülkemizde 2013 yılında beş yaş altı ölüm hızı, hane halkı refah düzeyi en yüksek yüzde yirmilik grupta binde 8 iken, en düşük grupta 3,5 kat daha yüksek olarak binde 28 idi. Maalesef hane halkı refah düzeyine göre çocuk ölümlerine ilişkin istatistikler 2013 yılından sonra açıklanmıyor. Yoksul ailelerde dünyaya gözlerini açan çocuklar, orantısız biçimde beş yaş altı ölüm yükü taşıyor.“ diyen CHP’li Pala, bu durumun düzeltilmesi için gerekli çabanın gösterilmemesini eleştiriyor.
VERİLER GÖRMEZDEN GELİNİYOR!
Soru önergesine verilen yanıt üzerine açıklamasını sürdüren Pala: “Sağlık Bakanı’nın çocuk ölüm hızı artışındaki tek nedeni deprem olarak açıklaması, diğer sorunları görmezden geldiğini gösteriyor. Sağlık alanında elde edilen her olumsuz veri, olguların tekrarlanmaması ve önlenmesi için bir politika çerçevesi oluşturmayı ve bir eylem planında hareket etmeyi zorunlu kılar. Görmezden gelinen veriler, Cumhur İttifakı Hükümetinin çocukların ölümlerindeki artıştan sorumlu olduğunu ve bu olumsuz durumu düzeltmek için gerekli adımları atmaktan geri durduklarını göz önüne seriyor” dedi.