900 yıllık yemek ve çorbaya coğrafi işaret

Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun savaş yemekleri 'Çullama' ve 'Dede çorbası' yüz yıllar sonra coğrafi işaret alma yolunda emin adımlarla yürüyor.

Bursa'nın Kestel ilçesine bağlı tarihi Kozluören köyünde kadınların bir günlüğüne yönetimi devraldığı her 8 Mart Kadınlar Günü'nde pişirip köy meydanında dağıttıkları Selçuklu mutfağının geleneksel iki yemeği çullama ve Dede çorbası, coğrafi işaret almak için Yıldırım Belediyesi, Kestel Belediyesi, il-ilçe gıda tarım müdürlüklerinin yetkilileri, BEBKA ve HasTavuk temsilcilerinin nezaretinde, pişirilerek resmi kayıt altına alındı. Kozluören Kadınları Tarımsal Kalkınma Kooperatifi “Tarladan Sofraya” projesi BEBKA Teknik Destek Hibe Programı kapsamında Büyük Selçuklu İmparatorluğu'ndan kalma köyün 900 yıllık geleneksel yemeği çullama ve dede çorbası için coğrafi işaret yoluna çıktı. Her sene köyün yönetimini 1 günlüğüne devraldıkları 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde geleneksel iki yemeği pişirip dağıtan köylü kadınlar, bu yıl da aynı organizasyonu gerçekleştirdi. Ancak bu yılki yapılan organizasyona coğrafi işaret alma yolunda rapor hazırlayacak olan temsilciler de katıldı. HasTavuk firmasının sponsor olduğu tavuklar saatler öncesinden köy meydanında yakılan ateşler üzerine konan büyük tencerelerde kaynatıldı. Bir araya gelen köylü kadınlar el birliği ile açtıkları yufkaları kesip baklava dilimi gibi tepsilere dizdi. Tepsideki yufkalar kazanlarda pişen tavuklar ile karıştırılınca ortaya nefis lezzetler çıktı. Selçuklu döneminde savaşa giden askerlere güç kuvvet versin diye geride kalan kadınlar tarafından yapılan ve savaş meydanına gönderilen Dede çorbası yüz yıllar sonra da aynı köyde bir kez daha yapıldı. İçerisine tavuk eti, nohut ve yufka koyulup kaynatılan üzerine nane, kekik ve kırmızı biberli tereyağı eritilerek harmanlanan çorba coğrafi işaret için gelen uzmanlardan da tam not aldı.

Rivayete göre Büyük Selçuklu İmparatorluğu zamanında Bizans tekfurlarına karşı mücadele etmek için Horasan bölgesinden Bursa yakınlarına gelen 20 (Abdal) gönül erbabından biri ve aynı zamanda köyün de kurucusu olan Abdal Mehmed Dede, köyün erkeklerini toplayıp savaşa götürünce, köyde kalan hanımı Gül Hatun ve beraberindeki diğer kadınlar da 'Dede çorbası' olarak bilinen yemeği pişirip hem köyde dağıtır hem de askerlere güç kuvvet versin diye savaş meydanına gönderir. Savaştan zaferle dönen askerler dinlenirken Abdal Mehmed Dede'nin talimatıyla kadınlar da yönetimi ele alır. Bu arada köyde savaş sonrası pişirilen çullama yemeği de savaştan dönen askerlere dağıtılır. 900 yıllık yemek geleneği yüz yıllar boyunca süregelip günümüze kadar ulaşır. Kozluörenli kadınlar her yıl 8 Mart'ta yaptıkları yemekle Abdal Mehmed Dede'yi hayırla yad edip, köyün yönetimini de 1 günlüğüne devralır. Aynı yemekler evlatlarını askere gönderirken adak adayan aileler tarafından evlatları askerden dönünce de yapılıp tüm köye dağıtılır. 900 yıllık geleneksel yemeklerin yapımını halen köylerinde devam ettirdiklerini belirten Kozluören Kadınları Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Ruhsel Demirtaş, "Coğrafi işaret için başvurduk. Sağolsun danışman hocalarımız, BEBKA ve HasTavuk bize destek verdiler. İnşallah iki geleneksel yemeğimiz için de coğrafi işareti alacağız. Kararlıyız" dedi. Pişen yemekleri test eden uzman ekibinden uluslararası araştırmacı öğretim görevlisi Mesut Kaplan "Bölgedeki ürünlerin hem hijyen hem de standartları için proje dahilinde yola çıktık. Bu ürünlerimizin bir kısmında coğrafi tescil yapmayı planlıyoruz. Çorba süper olmuş çok beğendim şu anda böyle bir tescil yok coğrafi işareti alır diye düşünüyorum" dedi. Kozluören Kadınları Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkan Yardımcısı Fatma Özdaş da kadının güçlü olduğunu göstermek adına her yıl bu yemekleri yaptıklarını ifade etti. Özdaş, 900 yıl önce Gül Hatun tarafından yapılan geleneksel yemekler için coğrafi işaret aldıkları takdirde tüm dünyaya tanıtacaklarını söyledi.

Kozluören Köyü Erkek Kalkınma Kooperatifi Başkanı Hüseyin Özdaş ise geçmişten bugüne çorbanın hikayesini anlatıp her sene aynı yemeklerin yapılarak Abdal Mehmet Dede'nin kabri başında dualarla yad edildiğini anlattı. O zamandan bu zamana ramazan aylarında, adaklarda, asker uğurlamalarında ve düğünlerde yapılan çullama yemeğinin coğrafi işaret yolculuğuna sponsor HasTavuk firması ile çıktığını belirten Özdaş, ilerleyen süreçte dede çorbası, yumurta dolması ve Gül Hatun şerbetinin de Kozluören köyü kadınlarınca resmileştirileceğini dile getirdi.